W ramach projektu pn. „Zrównoważona mobilność miejska w Łomży”, dofinansowanego z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020, Osi Priorytetowej V Gospodarka Niskoemisyjna, Miasto Łomża dokonało zakupu autobusów elektrycznych wraz z ładowarkami oraz stacji ładowania połączonej ze stacjonarnym magazynem energii o pojemności 80 kWh. Po przeprowadzonym przetargu autobusy dostarczyła firma Busnex – przedstawiciel chińskiej marki Yutong, a stację ładowania i magazyn energii wykonała firma Ekoenergetyka Polska S.A. Poza tym, dostawca stacji ładowania i magazynu energii, w celu uzyskania wysokiej efektywności systemu i możliwości szybkiej diagnozy odchyleń, wyposażył przewoźnika w system nadzoru nad przepływami energii w sieci wewnętrznej przedsiębiorstwa. Dzięki dofinansowaniu na poziomie 84,5 % udało się zakupić 8 szt. autobusów elektrycznych długości 12m płacąc ze środków Miasta tylko 3.036.450 zł. Za te same środki bez dofinansowania moglibyśmy kupić zaledwie 2 szt. autobusów o podobnych parametrach na olej napędowy.
W początkowych założeniach projekt przewidywał zakup zarówno autobusów zasilanych gazem ziemnym CNG jak i autobusów elektrycznych. Założenia te musiały zostać zweryfikowane ze względu na uwarunkowania zewnętrzne tj. brak gazociągu, który zapewni nieprzerwane dostawy gazu do zasilania autobusów, brak wolnych mocy energetycznych potrzebnych do zasilania stacji szybkiego ładowania gazem oraz brak planów na budowę w Łomży stacji wodorowej. Te uwarunkowania jak również obowiązujące przepisy oraz brak możliwości uzyskania dofinansowania zewnętrznego do autobusów na olej napędowy zmusiły nas do zakupu autobusów elektrycznych z bateriami trakcyjnymi o możliwie dużej pojemności, które wystarczą na wykonanie całodziennej pracy autobusów bez konieczności doładowania na linii. W tamtym czasie rozwiązanie tego typu było innowacyjne, gdyż większość przewoźników korzystała z ładowania przy pomocy pantografu i wyposażania autobusów w baterie o małej pojemności
z częstym doładowywaniem. Natomiast w Łomży wybrane zostało ładowanie wolne w nocy przy użyciu złącza plug-in. Dodatkowym atutem proponowanego kierunku działania jest możliwość wykorzystywania do ładowania autobusów czystej energii pochodzącej z instalacji fotowoltaicznych, w które jeszcze przed dostawą autobusów inwestowało MPK.
W lutym 2023 rozpoczęto eksploatację pierwszych dwóch autobusów elektrycznych, a następnie w kwietniu wprowadzono do obsługi linii kolejnych sześciu autobusów elektrycznych. Podczas eksploatacji poddano ocenie pracę zarówno wewnętrznej sieć elektrycznej przedsiębiorstwa wraz z infrastrukturą do dystrybucji energii jak i same autobusy. W celu uzyskania najwyższej efektywności wprowadzone zostały działania na wielu płaszczyznach mających wpływ na efekt końcowy. MPK przeprowadziło między innymi modernizację sieci elektrycznej poprzez montaż dynamicznych kompensatorów mocy biernej, co znacząco ograniczyło straty energii i zmniejszyło koszty. Ponadto zamontowano kolejną instalację fotowoltaiczną na zadaszeniu stacji paliw, która uzupełnia zapotrzebowanie w energię. Jednocześnie zlecono usługi montażowo programistyczne mające na celu aktualizację stanu sieci i uwzględnienie nowej instalacji fotowoltaicznej w sieci oraz dostosowanie układu pomiarowego i kontrolnego. Równocześnie przeprowadzone były szkolenia kierowców pod kątem ekonomicznej jazdy. Wprowadzono też system motywacyjny kierowców aby uzyskać możliwie najniższe zużycie energii przez autobusy. Prowadzone bieżące pomiary zużycia energii i oleju napędowego przez autobusy i związane z tym składnikiem koszty wykazują, przy porównaniu obecnych cen nośników energii wykorzystywanych do zasilania autobusów (tj. olej napędowy i prąd), przewagę autobusów elektrycznych nad tradycyjnymi autobusami z silnikami diesla. Koszt energii potrzebnej na przejechanie 100 km autobusem elektrycznym w okresie zimowym to 53 % kosztu diesla, natomiast w okresie letnim to zaledwie 39 %.
Wszystkie te działania zostały poddane ocenie przez niezależne od MPK w Łomży instytucje i firmy branżowe. Dostawca autobusów, z wykorzystaniem danych przesłanych przez producenta pojazdów (Yutong), ocenił wyniki zużycia energii przez autobusy elektryczne w MPK w Łomży jako najniższe w Europie. Szczególnie jest to cenne wobec wielu doniesień z Polski i ze świata o problemach z eksploatacją autobusów elektrycznych w okresie zimowym – nasze autobusy elektryczne realizowały pracę przewozową bez zakłóceń. Wszystko to dzięki ogromnemu zaangażowaniu pracowników MPK w szczególności kierowców, którzy byli w stanie osiągnąć zużycie prądu przez autobus znacznie poniżej 70 kWh na 100 km.
Znana w Polsce i świecie w branży elektromobilności firma Ekoenergetyka oceniła bardzo wysoko łomżyńskie działania inwestycyjne w nowoczesne technologie polegające między innymi na instalacji pierwszego w Polsce stacjonarnego magazynu energii dla zajezdni autobusowej w następujący sposób: „Magazyn energii pracujący w mikrosieci zakładowej MPK Łomża oprócz redukcji zapotrzebowania na moc po stronie sieci dystrybucyjnej, oferuje klientowi także dodatkowe korzyści np. możliwość redukcji kosztów zakupu coraz droższej, systemowej energii elektrycznej dzięki zaimplementowanej funkcjonalności zwiększenia konsumpcji energii wygenerowanej we własnych źródłach. Zwiększa także bezpieczeństwo energetyczne w tej mikrosieci, gdyż stanowić może źródło zasilania rezerwowego.”
Bardzo ciekawe i ważne jest to, że nasz magazyn energii ma możliwość rozbudowy poprzez dołączanie do niego baterii autobusowych, które stracą wymaganą wydajność do zasilania autobusów. W ten sposób możemy przedłużyć „życie” baterii i jej użyteczność do kilkunastu lat.
Funkcjonowanie łomżyńskiego projektu znalazło się w kręgu zainteresowania branży komunikacji miejskiej na forum ogólnopolskim. Nasze doświadczenia prezentowaliśmy podczas V Kongresu Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego, który odbył się 20 kwietnia 2023 roku w Warszawie oraz na Konferencji Technicznej IGKM w Luboniu k/Poznania, w dniach 19-20 października 2023 r. W ślad za tym Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej zwróciła się z prośbą o możliwość zorganizowania w naszej firmie pokazowych wizyt studyjnych prezentujących realizowane rozwiązania. Odbyło się już kilka takich spotkań.
Konsekwentnie realizując zieloną transformację w transporcie zbiorowym przygotowujemy się do kolejnych projektów umożliwiających wymianę taboru na bezemisyjny oraz dalszą rozbudowę instalacji OZE w celu sukcesywnego ograniczania emisji spalin oraz budowania odporności przedsiębiorstwa na wahania cen energii na rynku. Jeszcze w tym roku dotrze do nas dostawa 4&nbp;autobusów elektrycznych o długości 10 m. Zakup jest współfinansowany ze środków NFOŚiGW w ramach programu „Zeroemisyjny transport. Zielony transport publiczny”. W najbliższym czasie spodziewamy się współfinansowania przez NFOŚiGW kolejnych 4 autobusów elektrycznych o długości 12 m.
W marcu tego roku miejski projekt Zrównoważona Mobilność Miejska uzyskał dofinansowanie z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej 2021-2027 w kwocie 33 935 946,26 zł, przy kwocie całkowitej projektu 49 107 310,52 zł. Zakres zadań obejmuje między innymi przebudowę warsztatu naprawczego MPK wraz z montażem paneli fotowoltaicznych, budowę hali garażowej na terenie zajezdni z wykorzystaniem jej jako konstrukcji pod instalację fotowoltaiczną oraz zakup kolejnych 4 autobusów elektrycznych. W wyniku realizacji projektu uzyskamy prawie 500 kW mocy czystej energii z OZE służącej do zasilania autobusów elektrycznych. W efekcie planowane jest ograniczenie kosztów funkcjonowania transportu zbiorowego oraz świadczenie przez MPK w Łomży przewozów w komunikacji miejskiej z jak największym wykorzystaniem zeroemisyjnych autobusów.
Dzięki ostatnim zakupom uzyskaliśmy wymagany ustawowo wskaźnik udziału pojazdów elektrycznych w całej flocie autobusowej na poziomie 21%. Przez zastosowanie modernizacji zwiększono efektywność i stabilność wewnętrznej sieci elektrycznej przedsiębiorstwa. Wprowadzenie do realizacji przewozów nowoczesnych autobusów elektrycznych spowodowało wzrost komfortu podróżowania pasażerów (autobusy są całkowicie klimatyzowane i nie emitują hałasu) oraz zmniejszyła się emisja spalin emitowanych przez środki transportu zbiorowego (autobusy całkowicie bezemisyjne). Autobusy elektryczne zostały skierowane do realizacji przewozów na różnych liniach komunikacyjnych w mieście, w szczególności na liniach o dużym napełnieniu pasażerskim.
Biorąc powyższe pod uwagę oraz to, że nasze autobusy elektryczne objęte są 5-letnią gwarancją całopojazdową a ich baterie gwarancją 10 letnią możemy spokojnie sukcesywnie wymieniać stare autobusy zasilane olejem napędowym na elektryki z przekonaniem, że wybraliśmy najbardziej optymalną formę transformacji naszego taboru.
